Theo Thái bình quảng kí, Thôi Hộ là một thư sinh đời Đường Đức Tông. Ông xuất thân "thư hương thế gia", tài cao nhưng tính tình kiêu ngạo, ít giao du. Một hôm, vào mùa hoa đào nở rộ, nhân dịp hội đạp thanh, ông một mình du xuân ở ngoài thành Trường An. Trên đường dương liễu hoa bay, oanh én véo von.
Thôi Hộ dạo chơi, chợt đến trước một thôn trang gần rừng hoa đào, gõ cửa xin nước uống. Ra đón, một cô gái mặt đẹp như hoa, dáng dấp thần tiên. Hai người vừa nói chuyện với nhau, đều có ngay một ấn tượng sâu sắc, cùng đem lòng quyến luyến.
Lễ thanh minh năm sau, Thôi Hộ không khỏi nhớ chuyện xưa, lại đến nơi đó tìm hỏi cố nhân. Nhưng chỉ thấy cửa đóng then cài, không biết người đẹp ở đâu. Lòng buồn vô hạn, Thôi Hộ đề trên cửa bài thơ này:
去年今日此門中
khứ niên kim nhật thử môn trung
人面桃花相映紅
nhân diện đào hoa tương ánh hồng
人面不知何處去
nhân diện bất tri hà xứ khứ
桃花依舊笑春風
đào hoa y cựu tiếu xuân phong
Dịch nghĩa:
Năm ngoái ngày này trong cửa này,
Mặt nàng cùng với hoa đào phản chiếu nhau thắm một màu hồng.
(Giờ đây) mặt người không biết đã đi đâu?
Hoa đào vẫn như trước cười với gió xuân.
Ghi chú: Nguyễn Du trong truyện Kiều dịch câu cuối như sau: Hoa đào năm ngoái còn cười gió đông.
新唐人2011年4月29日訊
Tân Đường Nhân 2011 niên 4 nguyệt 29 nhật tấn
】天韻舞春風（3-9）
】 Thiên vận vũ xuân phong（3-9）
崔護-題都城南莊：
Thôi Hộ - Đề đô thành nam trang：
人面不知何處去，
nhân diện bất tri hà xứ khứ，
桃花依舊笑春風。
đào hoa y cựu tiếu xuân phong。
各位親愛的觀眾
các vị thân ái đích quan chúng
朋友，大家好！很
bằng hữu， đại gia hảo！ ngận
高興又到了我們相
cao hứng hựu đáo liễu ngã môn tương
聚的時間了，今天
tụ đích thì gian liễu， kim thiên
要和大家共同欣賞
yếu hòa đại gia cộng đồng hân thưởng
的是，唐朝崔護的
đích thị， Đường triều Thôi Hộ đích
名詩：《題都城南
danh thi：《 Đề đô thành nam
莊》。
trang》。
崔護，字殷功。
Thôi Hộ， tự Ân Công。
歷史上對他的記載
lịch sử thượng đối tha đích kí tái
甚少，只知他是唐
thậm thiểu， chỉ tri tha thị Đường
朝德宗貞元年間的
triều Đức Tông Trinh nguyên niên gian đích
進士，官至嶺南節
tiến sĩ， quan chí Lĩnh Nam tiết
度使。他本人的事
độ sứ。 tha bổn nhân đích sự
跡流傳不多，但他
tích lưu truyền bất đa， đãn tha
卻因為作了一首七
khước nhân vi tác liễu nhất thủ thất
言絕句：《題都城
ngôn tuyệt cú：《 đề đô thành
南莊》而留名千古
nam trang》 nhi lưu danh thiên cổ
，至仍是今仍是傳
， chí nhưng thị kim nhưng thị truyền
誦不息，歷久不衰
tụng bất tức， lịch cửu bất suy
。而詩中「人面桃
。 nhi thi trung「 nhân diện đào
花」的句子，到現
hoa」 đích cú tử， đáo hiện
在，依然是形容「
tại， y nhiên thị hình dong「
景色依舊，人事全
cảnh sắc y cựu， nhân sự toàn
非」的經典名句。
phi」 đích kinh điển danh cú。
現在就讓我們來
hiện tại tựu nhượng ngã môn lai
欣賞這首美麗的《
hân thưởng giá thủ mĩ lệ đích《
題都城南莊》吧！
đề đô thành nam trang》 ba！
「去年今日此門
「 khứ niên kim nhật thử môn
中，人面桃花相映
trung， nhân diện đào hoa tương ánh
紅。
hồng。
人面不知何處去
nhân diện bất tri hà xứ khứ
？桃花依舊笑春風
？ đào hoa y cựu tiếu xuân phong
。」
這首詩說的是什
giá thủ thi thuyết đích thị thập
麼呢？「去年今日
ma ni？「 khứ niên kim nhật
此門中，人面桃花
thử môn trung， nhân diện đào hoa
相映紅。」去年的
tương ánh hồng。」 khứ niên đích
這個時節，在春深
giá cá thì tiết， tại xuân thâm
似海的桃花林中，
tự hải đích đào hoa lâm trung，
在掩映半開的柴扉
tại yểm ánh bán khai đích sài phi
裡，我看到了她。
lí， ngã khán đáo liễu tha。
美麗的花光染紅了
mĩ lệ đích hoa quang nhiễm hồng liễu
她那嬌羞的容顏，
tha na kiều tu đích dong nhan，
和綽約多姿的花影
hòa xước ước đa tư đích hoa ảnh
互相輝映著，令人
hỗ tương huy ánh trứ， lệnh nhân
驚豔而無法自已。
kinh diễm nhi vô pháp tự dĩ。
「人面不知何處
「 nhân diện bất tri hà xứ
去？桃花依舊笑春
khứ？ đào hoa y cựu tiếu xuân
風。」匆匆的一年
phong。」 thông thông đích nhất niên
過去了，春光還是
quá khứ liễu， xuân quang hoàn thị
爛漫，桃花依舊盛
lạn mạn， đào hoa y cựu thịnh
開，暖洋洋的薰風
khai， noãn dương dương đích huân phong
，還是吹拂著人的
， hoàn thị xuy phất trứ nhân đích
臉頰，然而思念的
kiểm giáp， nhiên nhi tư niệm đích
她啊，卻已不知何
tha a， khước dĩ bất tri hà
處去了。失去了她
xứ khứ liễu。 thất khứ liễu tha
的桃花林，空自對
đích đào hoa lâm， không tự đối
著春風展露著笑顏
trứ xuân phong triển lộ trứ tiếu nhan
，景色也依舊美豔
， cảnh sắc dã y cựu mĩ diễm
，但是啊！所有的
， đãn thị a！ sở hữu đích
一切已是人事全非
nhất thiết dĩ thị nhân sự toàn phi
了，此情此景，更
liễu， thử tình thử cảnh， cánh
加深了心中無限的
gia thâm liễu tâm trung vô hạn đích
悵惘。
trướng võng。
崔護的這首七言
Thôi Hộ đích giá thủ thất ngôn
絕句，自然樸實，
tuyệt cú， tự nhiên phác thật，
流暢率真，歷代一
lưu sướng suất chân， lịch đại nhất
直被人傳誦著，不
trực bị nhân truyền tụng trứ， bất
但家喻戶曉，而且
đãn gia dụ hộ hiểu， nhi thả
「人面桃花」早已
「 nhân diện đào hoa」 tảo dĩ
廣泛的做為典故和
quảng phiếm đích tố vi điển cố hòa
成語來使用了。但
thành ngữ lai sử dụng liễu。 đãn
聽聞過這首詩的人
thính văn quá giá thủ thi đích nhân
，不一定知道詩中
， bất nhất định tri đạo thi trung
還有一個傳奇的故
hoàn hữu nhất cá truyền kì đích cố
事。
sự。
據《太平廣記》
cứ《 thái bình quảng kí》
裡記載，崔護是唐
lí kí tái， Thôi Hộ thị Đường
德宗時期的一位書
Đức Tông thì kì đích nhất vị thư
生。他出身於書香
sanh。 tha xuất thân ư thư hương
世家，才氣很高，
thế gia， tài khí ngận cao，
而性情卻孤傲不群
nhi tính tình khước cô ngạo bất quần
。有一年的三月，
。 hữu nhất niên đích tam nguyệt，
在桃花盛開的時節
tại đào hoa thịnh khai đích thì tiết
裡，他獨自在長安
lí， tha độc tự tại Trường An
的郊外踏青尋春。
đích giao ngoại đạp thanh tầm xuân。
一路上楊柳花飛、
nhất lộ thượng dương liễu hoa phi、
鶯啼燕啁，真像是
oanh đề yến trào， chân tượng thị
走在了畫中。
tẩu tại liễu họa trung。
崔護漫行著，不
Thôi Hộ mạn hành trứ， bất
覺走近了一處位於
giác tẩu cận liễu nhất xứ vị ư
桃花林中的人家，
đào hoa lâm trung đích nhân gia，
他上前叩門討水喝
tha thượng tiền khấu môn thảo thủy hát
，應門的是一個妙
， ứng môn đích thị nhất cá diệu
顏如花，神韻天成
nhan như hoa， thần vận thiên thành
的少女，兩人在對
đích thiếu nữ， lưỡng nhân tại đối
答中，早已一見鐘
đáp trung， tảo dĩ nhất kiến chung
情，互相留下非常
tình， hỗ tương lưu hạ phi thường
好的印象。
hảo đích ấn tượng。
到了第二年的清
đáo liễu đệ nhị niên đích thanh
明時節，崔護難忍
minh thì tiết， Thôi Hộ nan nhẫn
思念之情，又重到
tư niệm chi tình， hựu trùng đáo
舊地去尋訪故人。
cựu địa khứ tầm phóng cố nhân。
卻只見柴扉緊閉，
khước chỉ kiến sài phi khẩn bế，
不知佳人何在？他
bất tri giai nhân hà tại？ tha
在無限的惆悵中，
tại vô hạn đích trù trướng trung，
就於門上題下了這
tựu ư môn thượng đề hạ liễu giá
首膾炙人口的詩：
thủ quái chích nhân khẩu đích thi：
「去年今日此門中
「 khứ niên kim nhật thử môn trung
，人面桃花相映紅
， nhân diện đào hoa tương ánh hồng
。人面不知何處去
。 nhân diện bất tri hà xứ khứ
？桃花依舊笑春風
？ đào hoa y cựu tiếu xuân phong
。」
幾天後，崔護難
kỉ thiên hậu， Thôi Hộ nan
忍懸念之情，又重
nhẫn huyền niệm chi tình， hựu trùng
到舊地尋訪。正當
đáo cựu địa tầm phóng。 chánh đương
他要敲門時，忽然
tha yếu xao môn thì， hốt nhiên
有一個老者走了出
hữu nhất cá lão giả tẩu liễu xuất
來，問說：「你是
lai， vấn thuyết：「 nhĩ thị
崔護嗎？」他忙答
Thôi Hộ ma？」 tha mang đáp
說是的。老者就哭
thuyết thị đích。 lão giả tựu khốc
著說：「你害死我
trứ thuyết：「 nhĩ hại tử ngã
女兒了！」崔護驚
nữ nhi liễu！」 Thôi Hộ kinh
嚇害怕得講不出話
hách hại phạ đắc giảng bất xuất thoại
來，老者接著說：
lai， lão giả tiếp trứ thuyết：
「我女兒從小就知
「 ngã nữ nhi tòng tiểu tựu tri
書達禮，從來不會
thư đạt lễ， tòng lai bất hội
讓人操心的。但自
nhượng nhân thao tâm đích。 đãn tự
從去年以來，卻常
tòng khứ niên dĩ lai， khước thường
常精神恍惚，若有
thường tinh thần hoảng hốt， nhược hữu
所失。前幾天我們
sở thất。 tiền kỉ thiên ngã môn
一起出去辦事，回
nhất khởi xuất khứ bạn sự， hồi
來她看到門扉上題
lai tha khán đáo môn phi thượng đề
的詩後，一走進門
đích thi hậu， nhất tẩu tiến môn
就神思渙散，一病
tựu thần tư hoán tán， nhất bệnh
不起，從此水米未
bất khởi， tòng thử thủy mễ vị
進，幾天之內就死
tiến， ki thiên chi nội tựu tử
了。這不是你殺她
liễu。 giá bất thị nhĩ sát tha
的嗎？」說完又大
đích ma？」 thuyết hoàn hựu đại
哭了起來。
khốc liễu khởi lai。
崔護也悲慟異常
Thôi Hộ dã bi đỗng dị thường
，請求入內致哀。
， thỉnh cầu nhập nội trí ai。
進去一看，只見女
tiến khứ nhất khán， chỉ kiến nữ
孩兒還躺在床上呢
hài nhi hoàn thảng tại sàng thượng ni
！崔護就把她的頭
！ Thôi Hộ tựu bả tha đích đầu
扶起來，枕在自已
phù khởi lai， chẩm tại tự dĩ
的腿上，輕輕的撫
đích thối thượng， khinh khinh đích phủ
摸著她的頭髮，哭
mạc trứ tha đích đầu phát， khốc
著說：「我來了！
trứ thuyết：「 ngã lai liễu！
我來了！」不一會
ngã lai liễu！」 bất nhất hội
兒，女孩兒竟慢慢
nhi， nữ hài nhi cánh mạn mạn
的睜開眼睛，活過
đích tĩnh khai nhãn tình， hoạt quá
來了！老者大喜過
lai liễu！ lão giả đại hỉ quá
望，隨即為他倆舉
vọng， tùy tức vi tha lưỡng cử
辦了婚禮，眼看著
bạn liễu hôn lễ， nhãn khán trứ
一場生離死別的悲
nhất tràng sanh li tử biệt đích bi
劇，頓時成了人見
kịch， đốn thì thành liễu nhân kiến
人羨的喜劇。其實
nhân tiện đích hỉ kịch。 kì thật
不只是愛情，人世
bất chỉ thị ái tình， nhân thế
間所有的聚散離合
gian sở hữu đích tụ tán li hợp
、是非成敗，有的
、 thị phi thành bại， hữu đích
忽然功虧一簣，有
hốt nhiên công khuy nhất quỹ， hữu
的忽然峰迴路轉，
đích hốt nhiên phong hồi lộ chuyển，
其中的奧妙之處無
kì trung đích áo diệu chi xứ vô
他，都只在「因緣
tha， đô chỉ tại「 nhân duyên
」的聚散而已啊！
」 đích tụ tán nhi dĩ a！
這首《題都城南
giá thủ《 đề đô thành nam
莊》以及崔護的故
trang》 dĩ cập Thôi Hộ đích cố
事，使得明媚的桃
sự， sử đắc minh mị đích đào
花林，也染上了似
hoa lâm， dã nhiễm thượng liễu tự
夢似真的色彩。唐
mộng tự chân đích sắc thải。 Đường
朝人也是深愛桃花
triều nhân dã thị thâm ái đào hoa
的，像大明宮中，
đích， tượng đại minh cung trung，
就種著大量的桃樹
tựu chủng trứ đại lượng đích đào thụ
，每逢春日花開的
， mỗi phùng xuân nhật hoa khai đích
時候，真是一片燦
thì hậu， chân thị nhất phiến xán
爛，美如紅霞。詩
lạn， mĩ như hồng hà。 thi
人杜甫就有「九重
nhân Đỗ Phủ tựu hữu「 cửu trùng
春色醉仙桃」的句
xuân sắc túy tiên đào」 đích cú
子。其他像李白的
tử。 kì tha tượng Lí Bạch đích
「桃花流水窅然去
「 đào hoa lưu thủy yểu nhiên khứ
，別有天地非人間
， biệt hữu thiên địa phi nhân gian
。」王維的「春來
。」 Vương Duy đích「 xuân lai
遍是桃花水，不辨
biến thị đào hoa thủy， bất biện
仙源何處尋。」 等
tiên nguyên hà xứ tầm。」 đẳng
句子，都優美至極
cú tử， đô ưu mĩ chí cực
，令人嚮往。
， lệnh nhân hưởng vãng。
唐朝人喜愛桃花
Đường triều nhân hỉ ái đào hoa
，以桃花入詩，不
， dĩ đào hoa nhập thi， bất
僅是因為桃花明媚
cận thị nhân vi đào hoa minh mị
，桃林春景如煙，
， đào lâm xuân cảnh như yên，
更因為「桃花」往
cánh nhân vi「 đào hoa」 vãng
往是和「桃花源」
vãng thị hòa「 đào hoa nguyên」
聯想在一起的，「
liên tưởng tại nhất khởi đích，「
桃花源」，就是人
đào hoa nguyên」， tựu thị nhân
們理想中的淨土、
môn lí tưởng trung đích tịnh thổ、
仙境的象徵。由於
tiên cảnh đích tượng trưng。 do ư
晉陶淵明所寫的《
Tấn Đào Uyên Minh sở tả đích《
桃花源記》，描繪
đào hoa nguyên kí》， miêu hội
出了一個經典的理
xuất liễu nhất cá kinh điển đích lí
想世界，從此「桃
tưởng thế giới， tòng thử「 đào
花」和「美好的追
hoa」 hòa「 mĩ hảo đích truy
尋」就畫上等號了
tầm」 tựu họa thượng đẳng hào liễu
。就像是《桃花源
。 tựu tượng thị《 đào hoa nguyên
記》中說的：「晉
kí》 trung thuyết đích：「 Tấn
太元中，武陵人捕
Thái Nguyên trung， Vũ Lăng nhân bộ
魚為業，緣溪行，
ngư vi nghiệp， duyên khê hành，
忘路之遠近。」因
vong lộ chi viễn cận。」 nhân
為漁人心中無求，
vi ngư nhân tâm trung vô cầu，
自然而然的，就「
tự nhiên nhi nhiên đích， tựu「
忘」了路之遠近，
vong」 liễu lộ chi viễn cận，
而找到桃花源的入
nhi trảo đáo đào hoa nguyên đích nhập
口了。
khẩu liễu。
桃花是多彩繽紛
đào hoa thị đa thải tân phân
的，春深似海的桃
đích， xuân thâm tự hải đích đào
林是美麗的，這些
lâm thị mĩ lệ đích， giá ta
人間的好風景，也
nhân gian đích hảo phong cảnh， dã
許通過追求是可以
hứa thông quá truy cầu thị khả dĩ
得到的。但是理想
đắc đáo đích。 đãn thị lí tưởng
中的「桃花源」，
trung đích「 đào hoa nguyên」，
就不是能夠求來的
tựu bất thị năng cú cầu lai đích
了。在《桃花源記
liễu。 tại《 đào hoa nguyên kí
》中，漁人所看到
》 trung， ngư nhân sở khán đáo
的桃花林，是「中
đích đào hoa lâm， thị「 trung
無雜樹，芳草鮮美
vô tạp thụ， phương thảo tiên mĩ
，落英繽紛」，象
， lạc anh tân phân」， tượng
徵的就是一個純淨
trưng đích tựu thị nhất cá thuần tịnh
、自然，人人嚮往
、 tự nhiên， nhân nhân hưởng vãng
的淨土。但生活在
đích tịnh thổ。 đãn sanh hoạt tại
這裡的，其實只是
giá lí đích， kì thật chỉ thị
一群普通人而已，
nhất quần phổ thông nhân nhi dĩ，
並不是神仙，只是
tịnh bất thị thần tiên， chỉ thị
他們比世人多保留
tha môn bỉ thế nhân đa bảo lưu
了先天的純真本性
liễu tiên thiên đích thuần chân bổn tính
，沒被外界污染而
， một bị ngoại giới ô nhiễm nhi
已。
dĩ。
所以「桃花源」
sở dĩ「 đào hoa nguyên」
之所以美，並不只
chi sở dĩ mĩ， tịnh bất chỉ
是因為桃花美，最
thị nhân vi đào hoa mĩ， tối
主要是那兒的人心
chủ yếu thị na nhi đích nhân tâm
美，人人都純淨真
mĩ， nhân nhân đô thuần tịnh chân
誠，所以那兒才會
thành， sở dĩ na nhi tài hội
「雞犬相聞」，「
「 kê khuyển tương văn」，「
並怡然自樂」呀！
tịnh di nhiên tự lạc」 nha！
這其實這也不難的
giá kì thật giá dã bất nan đích
，如果能把自己放
， như quả năng bả tự kỉ phóng
簡單，「返本歸真
giản đan，「 phản bổn quy chân
」，那麼就無處不
」， na ma tựu vô xử bất
是「桃花源」，無
thị「 đào hoa nguyên」， vô
處不自在了！各位
xử bất tự tại liễu！ các vị
親愛的觀眾朋友，
thân ái đích quan chúng bằng hữu，
您說是嗎？今天我
nâm thuyết thị ma？ kim thiên ngã
們的節目就進行到
môn đích tiết mục tựu tiến hành đáo
這裡了，願很快再
giá lí liễu， nguyện ngận khoái tái
相見！
tương kiến！
Tân Đường Nhân 2011 niên 4 nguyệt 29 nhật tấn
】天韻舞春風（3-9）
】 Thiên vận vũ xuân phong（3-9）
崔護-題都城南莊：
Thôi Hộ - Đề đô thành nam trang：
人面不知何處去，
nhân diện bất tri hà xứ khứ，
桃花依舊笑春風。
đào hoa y cựu tiếu xuân phong。
各位親愛的觀眾
các vị thân ái đích quan chúng
朋友，大家好！很
bằng hữu， đại gia hảo！ ngận
高興又到了我們相
cao hứng hựu đáo liễu ngã môn tương
聚的時間了，今天
tụ đích thì gian liễu， kim thiên
要和大家共同欣賞
yếu hòa đại gia cộng đồng hân thưởng
的是，唐朝崔護的
đích thị， Đường triều Thôi Hộ đích
名詩：《題都城南
danh thi：《 Đề đô thành nam
莊》。
trang》。
崔護，字殷功。
Thôi Hộ， tự Ân Công。
歷史上對他的記載
lịch sử thượng đối tha đích kí tái
甚少，只知他是唐
thậm thiểu， chỉ tri tha thị Đường
朝德宗貞元年間的
triều Đức Tông Trinh nguyên niên gian đích
進士，官至嶺南節
tiến sĩ， quan chí Lĩnh Nam tiết
度使。他本人的事
độ sứ。 tha bổn nhân đích sự
跡流傳不多，但他
tích lưu truyền bất đa， đãn tha
卻因為作了一首七
khước nhân vi tác liễu nhất thủ thất
言絕句：《題都城
ngôn tuyệt cú：《 đề đô thành
南莊》而留名千古
nam trang》 nhi lưu danh thiên cổ
，至仍是今仍是傳
， chí nhưng thị kim nhưng thị truyền
誦不息，歷久不衰
tụng bất tức， lịch cửu bất suy
。而詩中「人面桃
。 nhi thi trung「 nhân diện đào
花」的句子，到現
hoa」 đích cú tử， đáo hiện
在，依然是形容「
tại， y nhiên thị hình dong「
景色依舊，人事全
cảnh sắc y cựu， nhân sự toàn
非」的經典名句。
phi」 đích kinh điển danh cú。
現在就讓我們來
hiện tại tựu nhượng ngã môn lai
欣賞這首美麗的《
hân thưởng giá thủ mĩ lệ đích《
題都城南莊》吧！
đề đô thành nam trang》 ba！
「去年今日此門
「 khứ niên kim nhật thử môn
中，人面桃花相映
trung， nhân diện đào hoa tương ánh
紅。
hồng。
人面不知何處去
nhân diện bất tri hà xứ khứ
？桃花依舊笑春風
？ đào hoa y cựu tiếu xuân phong
。」
這首詩說的是什
giá thủ thi thuyết đích thị thập
麼呢？「去年今日
ma ni？「 khứ niên kim nhật
此門中，人面桃花
thử môn trung， nhân diện đào hoa
相映紅。」去年的
tương ánh hồng。」 khứ niên đích
這個時節，在春深
giá cá thì tiết， tại xuân thâm
似海的桃花林中，
tự hải đích đào hoa lâm trung，
在掩映半開的柴扉
tại yểm ánh bán khai đích sài phi
裡，我看到了她。
lí， ngã khán đáo liễu tha。
美麗的花光染紅了
mĩ lệ đích hoa quang nhiễm hồng liễu
她那嬌羞的容顏，
tha na kiều tu đích dong nhan，
和綽約多姿的花影
hòa xước ước đa tư đích hoa ảnh
互相輝映著，令人
hỗ tương huy ánh trứ， lệnh nhân
驚豔而無法自已。
kinh diễm nhi vô pháp tự dĩ。
「人面不知何處
「 nhân diện bất tri hà xứ
去？桃花依舊笑春
khứ？ đào hoa y cựu tiếu xuân
風。」匆匆的一年
phong。」 thông thông đích nhất niên
過去了，春光還是
quá khứ liễu， xuân quang hoàn thị
爛漫，桃花依舊盛
lạn mạn， đào hoa y cựu thịnh
開，暖洋洋的薰風
khai， noãn dương dương đích huân phong
，還是吹拂著人的
， hoàn thị xuy phất trứ nhân đích
臉頰，然而思念的
kiểm giáp， nhiên nhi tư niệm đích
她啊，卻已不知何
tha a， khước dĩ bất tri hà
處去了。失去了她
xứ khứ liễu。 thất khứ liễu tha
的桃花林，空自對
đích đào hoa lâm， không tự đối
著春風展露著笑顏
trứ xuân phong triển lộ trứ tiếu nhan
，景色也依舊美豔
， cảnh sắc dã y cựu mĩ diễm
，但是啊！所有的
， đãn thị a！ sở hữu đích
一切已是人事全非
nhất thiết dĩ thị nhân sự toàn phi
了，此情此景，更
liễu， thử tình thử cảnh， cánh
加深了心中無限的
gia thâm liễu tâm trung vô hạn đích
悵惘。
trướng võng。
崔護的這首七言
Thôi Hộ đích giá thủ thất ngôn
絕句，自然樸實，
tuyệt cú， tự nhiên phác thật，
流暢率真，歷代一
lưu sướng suất chân， lịch đại nhất
直被人傳誦著，不
trực bị nhân truyền tụng trứ， bất
但家喻戶曉，而且
đãn gia dụ hộ hiểu， nhi thả
「人面桃花」早已
「 nhân diện đào hoa」 tảo dĩ
廣泛的做為典故和
quảng phiếm đích tố vi điển cố hòa
成語來使用了。但
thành ngữ lai sử dụng liễu。 đãn
聽聞過這首詩的人
thính văn quá giá thủ thi đích nhân
，不一定知道詩中
， bất nhất định tri đạo thi trung
還有一個傳奇的故
hoàn hữu nhất cá truyền kì đích cố
事。
sự。
據《太平廣記》
cứ《 thái bình quảng kí》
裡記載，崔護是唐
lí kí tái， Thôi Hộ thị Đường
德宗時期的一位書
Đức Tông thì kì đích nhất vị thư
生。他出身於書香
sanh。 tha xuất thân ư thư hương
世家，才氣很高，
thế gia， tài khí ngận cao，
而性情卻孤傲不群
nhi tính tình khước cô ngạo bất quần
。有一年的三月，
。 hữu nhất niên đích tam nguyệt，
在桃花盛開的時節
tại đào hoa thịnh khai đích thì tiết
裡，他獨自在長安
lí， tha độc tự tại Trường An
的郊外踏青尋春。
đích giao ngoại đạp thanh tầm xuân。
一路上楊柳花飛、
nhất lộ thượng dương liễu hoa phi、
鶯啼燕啁，真像是
oanh đề yến trào， chân tượng thị
走在了畫中。
tẩu tại liễu họa trung。
崔護漫行著，不
Thôi Hộ mạn hành trứ， bất
覺走近了一處位於
giác tẩu cận liễu nhất xứ vị ư
桃花林中的人家，
đào hoa lâm trung đích nhân gia，
他上前叩門討水喝
tha thượng tiền khấu môn thảo thủy hát
，應門的是一個妙
， ứng môn đích thị nhất cá diệu
顏如花，神韻天成
nhan như hoa， thần vận thiên thành
的少女，兩人在對
đích thiếu nữ， lưỡng nhân tại đối
答中，早已一見鐘
đáp trung， tảo dĩ nhất kiến chung
情，互相留下非常
tình， hỗ tương lưu hạ phi thường
好的印象。
hảo đích ấn tượng。
到了第二年的清
đáo liễu đệ nhị niên đích thanh
明時節，崔護難忍
minh thì tiết， Thôi Hộ nan nhẫn
思念之情，又重到
tư niệm chi tình， hựu trùng đáo
舊地去尋訪故人。
cựu địa khứ tầm phóng cố nhân。
卻只見柴扉緊閉，
khước chỉ kiến sài phi khẩn bế，
不知佳人何在？他
bất tri giai nhân hà tại？ tha
在無限的惆悵中，
tại vô hạn đích trù trướng trung，
就於門上題下了這
tựu ư môn thượng đề hạ liễu giá
首膾炙人口的詩：
thủ quái chích nhân khẩu đích thi：
「去年今日此門中
「 khứ niên kim nhật thử môn trung
，人面桃花相映紅
， nhân diện đào hoa tương ánh hồng
。人面不知何處去
。 nhân diện bất tri hà xứ khứ
？桃花依舊笑春風
？ đào hoa y cựu tiếu xuân phong
。」
幾天後，崔護難
kỉ thiên hậu， Thôi Hộ nan
忍懸念之情，又重
nhẫn huyền niệm chi tình， hựu trùng
到舊地尋訪。正當
đáo cựu địa tầm phóng。 chánh đương
他要敲門時，忽然
tha yếu xao môn thì， hốt nhiên
有一個老者走了出
hữu nhất cá lão giả tẩu liễu xuất
來，問說：「你是
lai， vấn thuyết：「 nhĩ thị
崔護嗎？」他忙答
Thôi Hộ ma？」 tha mang đáp
說是的。老者就哭
thuyết thị đích。 lão giả tựu khốc
著說：「你害死我
trứ thuyết：「 nhĩ hại tử ngã
女兒了！」崔護驚
nữ nhi liễu！」 Thôi Hộ kinh
嚇害怕得講不出話
hách hại phạ đắc giảng bất xuất thoại
來，老者接著說：
lai， lão giả tiếp trứ thuyết：
「我女兒從小就知
「 ngã nữ nhi tòng tiểu tựu tri
書達禮，從來不會
thư đạt lễ， tòng lai bất hội
讓人操心的。但自
nhượng nhân thao tâm đích。 đãn tự
從去年以來，卻常
tòng khứ niên dĩ lai， khước thường
常精神恍惚，若有
thường tinh thần hoảng hốt， nhược hữu
所失。前幾天我們
sở thất。 tiền kỉ thiên ngã môn
一起出去辦事，回
nhất khởi xuất khứ bạn sự， hồi
來她看到門扉上題
lai tha khán đáo môn phi thượng đề
的詩後，一走進門
đích thi hậu， nhất tẩu tiến môn
就神思渙散，一病
tựu thần tư hoán tán， nhất bệnh
不起，從此水米未
bất khởi， tòng thử thủy mễ vị
進，幾天之內就死
tiến， ki thiên chi nội tựu tử
了。這不是你殺她
liễu。 giá bất thị nhĩ sát tha
的嗎？」說完又大
đích ma？」 thuyết hoàn hựu đại
哭了起來。
khốc liễu khởi lai。
崔護也悲慟異常
Thôi Hộ dã bi đỗng dị thường
，請求入內致哀。
， thỉnh cầu nhập nội trí ai。
進去一看，只見女
tiến khứ nhất khán， chỉ kiến nữ
孩兒還躺在床上呢
hài nhi hoàn thảng tại sàng thượng ni
！崔護就把她的頭
！ Thôi Hộ tựu bả tha đích đầu
扶起來，枕在自已
phù khởi lai， chẩm tại tự dĩ
的腿上，輕輕的撫
đích thối thượng， khinh khinh đích phủ
摸著她的頭髮，哭
mạc trứ tha đích đầu phát， khốc
著說：「我來了！
trứ thuyết：「 ngã lai liễu！
我來了！」不一會
ngã lai liễu！」 bất nhất hội
兒，女孩兒竟慢慢
nhi， nữ hài nhi cánh mạn mạn
的睜開眼睛，活過
đích tĩnh khai nhãn tình， hoạt quá
來了！老者大喜過
lai liễu！ lão giả đại hỉ quá
望，隨即為他倆舉
vọng， tùy tức vi tha lưỡng cử
辦了婚禮，眼看著
bạn liễu hôn lễ， nhãn khán trứ
一場生離死別的悲
nhất tràng sanh li tử biệt đích bi
劇，頓時成了人見
kịch， đốn thì thành liễu nhân kiến
人羨的喜劇。其實
nhân tiện đích hỉ kịch。 kì thật
不只是愛情，人世
bất chỉ thị ái tình， nhân thế
間所有的聚散離合
gian sở hữu đích tụ tán li hợp
、是非成敗，有的
、 thị phi thành bại， hữu đích
忽然功虧一簣，有
hốt nhiên công khuy nhất quỹ， hữu
的忽然峰迴路轉，
đích hốt nhiên phong hồi lộ chuyển，
其中的奧妙之處無
kì trung đích áo diệu chi xứ vô
他，都只在「因緣
tha， đô chỉ tại「 nhân duyên
」的聚散而已啊！
」 đích tụ tán nhi dĩ a！
這首《題都城南
giá thủ《 đề đô thành nam
莊》以及崔護的故
trang》 dĩ cập Thôi Hộ đích cố
事，使得明媚的桃
sự， sử đắc minh mị đích đào
花林，也染上了似
hoa lâm， dã nhiễm thượng liễu tự
夢似真的色彩。唐
mộng tự chân đích sắc thải。 Đường
朝人也是深愛桃花
triều nhân dã thị thâm ái đào hoa
的，像大明宮中，
đích， tượng đại minh cung trung，
就種著大量的桃樹
tựu chủng trứ đại lượng đích đào thụ
，每逢春日花開的
， mỗi phùng xuân nhật hoa khai đích
時候，真是一片燦
thì hậu， chân thị nhất phiến xán
爛，美如紅霞。詩
lạn， mĩ như hồng hà。 thi
人杜甫就有「九重
nhân Đỗ Phủ tựu hữu「 cửu trùng
春色醉仙桃」的句
xuân sắc túy tiên đào」 đích cú
子。其他像李白的
tử。 kì tha tượng Lí Bạch đích
「桃花流水窅然去
「 đào hoa lưu thủy yểu nhiên khứ
，別有天地非人間
， biệt hữu thiên địa phi nhân gian
。」王維的「春來
。」 Vương Duy đích「 xuân lai
遍是桃花水，不辨
biến thị đào hoa thủy， bất biện
仙源何處尋。」 等
tiên nguyên hà xứ tầm。」 đẳng
句子，都優美至極
cú tử， đô ưu mĩ chí cực
，令人嚮往。
， lệnh nhân hưởng vãng。
唐朝人喜愛桃花
Đường triều nhân hỉ ái đào hoa
，以桃花入詩，不
， dĩ đào hoa nhập thi， bất
僅是因為桃花明媚
cận thị nhân vi đào hoa minh mị
，桃林春景如煙，
， đào lâm xuân cảnh như yên，
更因為「桃花」往
cánh nhân vi「 đào hoa」 vãng
往是和「桃花源」
vãng thị hòa「 đào hoa nguyên」
聯想在一起的，「
liên tưởng tại nhất khởi đích，「
桃花源」，就是人
đào hoa nguyên」， tựu thị nhân
們理想中的淨土、
môn lí tưởng trung đích tịnh thổ、
仙境的象徵。由於
tiên cảnh đích tượng trưng。 do ư
晉陶淵明所寫的《
Tấn Đào Uyên Minh sở tả đích《
桃花源記》，描繪
đào hoa nguyên kí》， miêu hội
出了一個經典的理
xuất liễu nhất cá kinh điển đích lí
想世界，從此「桃
tưởng thế giới， tòng thử「 đào
花」和「美好的追
hoa」 hòa「 mĩ hảo đích truy
尋」就畫上等號了
tầm」 tựu họa thượng đẳng hào liễu
。就像是《桃花源
。 tựu tượng thị《 đào hoa nguyên
記》中說的：「晉
kí》 trung thuyết đích：「 Tấn
太元中，武陵人捕
Thái Nguyên trung， Vũ Lăng nhân bộ
魚為業，緣溪行，
ngư vi nghiệp， duyên khê hành，
忘路之遠近。」因
vong lộ chi viễn cận。」 nhân
為漁人心中無求，
vi ngư nhân tâm trung vô cầu，
自然而然的，就「
tự nhiên nhi nhiên đích， tựu「
忘」了路之遠近，
vong」 liễu lộ chi viễn cận，
而找到桃花源的入
nhi trảo đáo đào hoa nguyên đích nhập
口了。
khẩu liễu。
桃花是多彩繽紛
đào hoa thị đa thải tân phân
的，春深似海的桃
đích， xuân thâm tự hải đích đào
林是美麗的，這些
lâm thị mĩ lệ đích， giá ta
人間的好風景，也
nhân gian đích hảo phong cảnh， dã
許通過追求是可以
hứa thông quá truy cầu thị khả dĩ
得到的。但是理想
đắc đáo đích。 đãn thị lí tưởng
中的「桃花源」，
trung đích「 đào hoa nguyên」，
就不是能夠求來的
tựu bất thị năng cú cầu lai đích
了。在《桃花源記
liễu。 tại《 đào hoa nguyên kí
》中，漁人所看到
》 trung， ngư nhân sở khán đáo
的桃花林，是「中
đích đào hoa lâm， thị「 trung
無雜樹，芳草鮮美
vô tạp thụ， phương thảo tiên mĩ
，落英繽紛」，象
， lạc anh tân phân」， tượng
徵的就是一個純淨
trưng đích tựu thị nhất cá thuần tịnh
、自然，人人嚮往
、 tự nhiên， nhân nhân hưởng vãng
的淨土。但生活在
đích tịnh thổ。 đãn sanh hoạt tại
這裡的，其實只是
giá lí đích， kì thật chỉ thị
一群普通人而已，
nhất quần phổ thông nhân nhi dĩ，
並不是神仙，只是
tịnh bất thị thần tiên， chỉ thị
他們比世人多保留
tha môn bỉ thế nhân đa bảo lưu
了先天的純真本性
liễu tiên thiên đích thuần chân bổn tính
，沒被外界污染而
， một bị ngoại giới ô nhiễm nhi
已。
dĩ。
所以「桃花源」
sở dĩ「 đào hoa nguyên」
之所以美，並不只
chi sở dĩ mĩ， tịnh bất chỉ
是因為桃花美，最
thị nhân vi đào hoa mĩ， tối
主要是那兒的人心
chủ yếu thị na nhi đích nhân tâm
美，人人都純淨真
mĩ， nhân nhân đô thuần tịnh chân
誠，所以那兒才會
thành， sở dĩ na nhi tài hội
「雞犬相聞」，「
「 kê khuyển tương văn」，「
並怡然自樂」呀！
tịnh di nhiên tự lạc」 nha！
這其實這也不難的
giá kì thật giá dã bất nan đích
，如果能把自己放
， như quả năng bả tự kỉ phóng
簡單，「返本歸真
giản đan，「 phản bổn quy chân
」，那麼就無處不
」， na ma tựu vô xử bất
是「桃花源」，無
thị「 đào hoa nguyên」， vô
處不自在了！各位
xử bất tự tại liễu！ các vị
親愛的觀眾朋友，
thân ái đích quan chúng bằng hữu，
您說是嗎？今天我
nâm thuyết thị ma？ kim thiên ngã
們的節目就進行到
môn đích tiết mục tựu tiến hành đáo
這裡了，願很快再
giá lí liễu， nguyện ngận khoái tái
相見！
tương kiến！
No comments:
Post a Comment