Chép truyện "Suối hoa đào" (1)
Vào khoảng triều Thái Nguyên (2) đời Tấn, có một người ở Vũ Lăng (3) làm nghề đánh cá, theo dòng khe mà đi, quên mất đường xa gần, bỗng gặp một rừng hoa đào mọc sát bờ mấy trăm bước, không xen loại cây nào khác, cỏ thơm tươi đẹp, hoa rụng rực rỡ. Người đánh cá lấy làm lạ, tiến thêm vô, muốn đến cuối khu rừng. Rừng hết thì suối hiện và thấy một ngọn núi. Núi có hang nhỏ, mờ mờ như có ánh sáng, bèn rời thuyền, theo cửa hang mà vô. Mới đầu hang rất hẹp, chỉ vừa lọt một người. Vô vài chục bước, hang mở rộng ra, sáng sủa; đất bằng phẳng trống trải, nhà cửa tề chỉnh, có ruộng tốt, ao đẹp, có loại dâu loại trúc, đường bờ (4) thông nhau, tiếng gà tiếng chó tiếp nhau (5). Trong đó những người đi lại trồng trọt làm lụng, đàn ông đàn bà ăn bận đều giống người bên ngoài, từ những người già tóc bạc (6) tới những trẻ để trái đào, đều hớn hở vui vẻ.
Họ thấy người đánh cá, rất lấy làm kinh dị, hỏi ở đâu tới. Người đánh cá kể lể đầu đuôi. Họ bèn mời người này về nhà, bày rượu, mổ gà để đãi. Người trong xóm nghe tin, đều lại hỏi thăm. Họ bảo tổ tiên trốn loạn đời Tần, dắt vợ con và người trong ấp lại chỗ hiểm trở xa xôi này rồi không trở ra nữa; từ đó cách biệt hẳn với người ngoài. Họ lại hỏi bấy giờ là đời nào, vì họ không không biết có đời Hán nữa, nói chi đến đời Ngụy và Tấn. Người đánh cá nhất thiết kể lại đủ cả sự tình, họ nghe rồi đều đau xót, than thở. Những người đứng bên đều mời về nhà mình chơi, đều thết đãi ăn uống. Ở lại chơi vài ngày rồi từ biệt ra về. Trong bọn họ có người dặn: "Ðừng kể cho người ngoài hay làm gì nhé!".
Ra khỏi hang rồi, tìm lại được chiếc thuyền, bèn theo đường cũ mà về, tới đâu đánh dấu chỗ đó. Ðến quận, vào yết kiến quan Thái thú kể lại sự tình. Viên Thái thú sai ngay người đánh cá trở lại, tìm những chỗ trước đã đánh dấu, nhưng mơ hồ, không kiếm được con đường cũ nữa.
Ông Lưu Tử Kí ở đất Nam Dương (7) là bậc cao sĩ, nghe kể chuyện, hân hoan tự đi tìm lấy nơi đó, nhưng chưa tìm ra thì bị bệnh mà mất. Từ đó không ai hỏi thăm đường đi nữa (8).
Nguyễn Hiến Lê dịch (Cổ văn Trung quốc, Xuân Thu xuất bản, USA).
Chú thích:
(1) Suối hoa đào: Bài này vốn là bài tựa cho bài thơ nhan đề là Ðào hoa nguyên thi.
(2) Thái Nguyên: Niên hiệu Hiếu Vũ Ðế (376-396) nhà Tấn.
(3) Vũ Lăng: Tên quận, nay ở tỉnh Hồ Nam.
(4) Ðường bờ: Nguyên văn: "thiên mạch giao thông". "Thiên" là những đường bờ ruộng từ Bắc xuống Nam, "mạch" là những đường bờ ruộng từ Ðông sang Tây.
(5) Tiếp nhau: Nghĩa là nhà này nghe được tiếng gà chó của nhà kia.
(6) Tóc bạc: Nguyên văn: "hoàng phát" nghĩa là tóc vàng. Người già tóc bạc rồi chuyển qua màu vàng.
(7) Nam Dương: Tên quận, nay ở tỉnh Hà Nam. Lưu Tử Kí là người đời triều Tấn hay ngao du sơn thủy.
(8) Hỏi thăm đường: Nguyên văn: "vấn tân" nghĩa là hỏi bến đò.
| Xem giải thích 解釋 (click lên mỗi chữ Hán 點擊每漢字) | Phiên âm 翻音 |
| 桃花源記 ** 陶淵明
晉太元中，武陵人， 捕魚為業，緣溪行，忘 路之遠近；忽逢桃花林 ，夾岸數百步，中無雜 樹，芳草鮮美，落英繽 紛；漁人甚異之。復前 行，欲窮其林。林盡水 源，便得一山。山有小 口，彷彿若有光，便舍 船，從口入。 初極狹，纔通人 ；復行數十步，豁然開 朗。土地平曠，屋舍儼 然。有良田、美池、桑 、竹之屬，阡陌交通， 雞犬相聞。其中往來種 作，男女衣著，悉如外 人；黃髮 垂髫，並怡然 自樂。見漁人，乃大驚 ，問所從來；具答之。 便要還家，設酒、殺雞 、作食。村中聞有此人 ，咸來問訊。自云：「 先世避秦時亂，率妻子 邑人來此絕 境，不復出 焉；遂與外人間隔。」 問「今是何世？」乃不 知有漢，無論魏、晉！ 此人一一為具言所聞， 皆歎惋。餘人各復延至 其家，皆出酒食。停數 日，辭去。此中 人語云 ：「不足為外人道也。 」 既出，得其船， 便扶向路，處處誌之。 及郡下，詣太守，說如 此。太守即遣人隨其往 ，尋向所誌，遂迷不復 得路。南陽劉子驥，高 尚士也，聞之，欣然規 往，未果，尋病終。後 遂無問津者。 | Đào hoa nguyên kí -- Đào Uyên Minh
Tấn Thái Nguyên trung， Vũ Lăng nhân，bộ ngư vi nghiệp， duyên khê hành， vong lộ chi viễn cận； hốt phùng đào hoa lâm， giáp ngạn sổ bách bộ， trung vô tạp thụ， phương thảo tiên mĩ， lạc anh tân phân； ngư nhân thậm dị chi。 Phục tiền hành， dục cùng kì lâm。 Lâm tận thủy nguyên， tiện đắc nhất san。 San hữu tiểu khẩu， phảng phất nhược hữu quang， tiện xả thuyền， tòng khẩu nhập。 Sơ cực hiệp， tài thông nhân ； phục hành sổ thập bộ， hoát nhiên khai lãng。 Thổ địa bình khoáng， ốc xá nghiễm nhiên。 Hữu lương điền、 mĩ trì、 tang、 trúc chi chúc， thiên mạch giao thông， kê khuyển tương văn。 Kì trung vãng lai chủng tác， nam nữ y trước， tất như ngoại nhân； hoàng phát thùy thiều， tịnh di nhiên tự lạc。 Kiến ngư nhân， nãi đại kinh， vấn sở tòng lai； cụ đáp chi。Tiện yếu hoàn gia， thiết tửu、 sát kê、 tác thực。 Thôn trung văn hữu thử nhân， hàm lai vấn tấn。 Tự vân：「Tiên thế tị Tần thì loạn， suất thê tử ấp nhân lai thử tuyệt cảnh， bất phục xuất yên； toại dữ ngoại nhân gian cách。」Vấn「 Kim thị hà thế？」 nãi bất tri hữu Hán， vô luận Ngụy、 Tấn！ Thử nhân nhất nhất vi cụ ngôn sở văn，giai thán oản。 Dư nhân các phục diên chí kì gia， giai xuất tửu thực。 Đình sổ nhật， từ khứ。 Thử trung nhân ngữ vân：「 Bất túc vi ngoại nhân đạo dã。」 Kí xuất， đắc kì thuyền， tiện phù hướng lộ， xứ xứ chí chi。Cập quận hạ， nghệ thái thú， thuyết như thử。 Thái thú tức khiển nhân tùy kì vãng， tầm hướng sở chí， toại mê bất phục đắc lộ。 Nam Dương Lưu Tử kí， cao thượng sĩ dã， văn chi， hân nhiên quy vãng， vị quả， tầm bệnh chung。 Hậu toại vô vấn tân giả。 |
No comments:
Post a Comment